مجله خبری تشریفات

مزار کاهی سربیشه به جهت قرار به چنگ آوردن تشریفات ترحیم مشهد مرقد بی بی زینب خاتون (خواهر امام رضا) و همینطور قرار تصاحب کردن در دره ای سرسبز و خوش آب و هوا از نقاط توریسم استان خراسان جنوبی و شهر سربیشه به حساب آورده می شود. وجود تجهیزات و وام ها تفریحی و رفاهی، توریسم و قابلیت و امکان حمل و نقل مطلوب به‌این روستا و همینطور وضعیت عالی مکانی سبب ساز گردیده که همواره از اقصی نقاط استان آیتم استقبال عموم قرار گیرد.

ضریح بی بی زینب خاتون یا این که مزار کاهی سربیشه
ضریح بی بی زینب خاتون (س) معروف به مزار کاهی سربیشه در پنجاه کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بیرجند در خراسان جنوبی و در قسمت مود شهرستان سربیشه، در حوزه‌ ای راز سبز و خوش آب و هوا واقع گردیده‌است. مبنی بر شواهد بانو بی بی زینب خاتون، دختر امام موسی کاظم (ع) میباشد که در گذر از روستای کاهین، دار فانی را وداع گفته و بر راز تپه ای مدفون گردیده است. ازآنجاکه این آستان در ارتفاعات روستای کاهین جای‌دارد، حیطه ای ییلاقی با زمستانی سرد و تابستانی بسیار مطبوع و خوش آب و هوا دارااست و از فضای سبز بسیار قشنگ و آبی‌رنگ شیرین و گوارا شامل است که‌این دستور موجب جذب زائران و مسافران اکثری از نقاط متعدد استان و مرزوبوم بدین حیطه میگردد.

به خیال و خاطر وجود آب گوارا و مهمانسراهایی که در محوطه مزار کاهی سربیشه و در باغهای سرسبز این روستا وجود دارااست، مردمی که به‌این حیطه می‌آیند، به صورت موقت درین حیطه سکنی گزیده و به زیارت و سیاحت می‌پردازند. بعضا از زائران به خیال و خاطر آوازه فراوانی که‌این مزار در نزدیکی و اکناف داراست حتی از استانها ی همسایه مانند سیستان و بلوچستان نیز به آن مراجعه می کنند. جاده ارتباطی به ضریح بی بی زینب خاتون از راس شهر به روستای کاهین، آسفالت میباشد. در زمان سال نیز، ضمن زیارت زائران از این مزار، تمامی مراسم مذهبی و آیینی، به عنوان مثال اعیاد، تولد و وفات ائمه اطهار و معصومین، برگزاری سوگواری های روز ها محرم و صفر، اعیاد ماه شعبان و مراسم ماه خوش یمن رمضان با شکوه خاصی برگزار می شود.

ویژگیهای بقاع
ضریح بی بی زینب خاتون یا این که مزار کاهی سربیشه در زمینی به مساحت حدود بیست هکتار قرار گرفته میباشد. بارگاه مطهر این مقبره متبرکه مطلا بوده و با طرح بارگاه مطهر امام رضا (ع) در سال ۱۳۸۳ ساخته و نصب شده است. در بخش بالایی بارگاه اسماء متبرک پروردگار بر روی صفحه ها مطلا حکاکی گردیده و به صورت زیبایی در چهار طرف بارگاه نمایان میباشد. در لبه بالایی بارگاه آیاتی از سوره مبارکه بشر حک گردیده‌است. بقاع در راس دایره ای قرار گرفته که با ردیف های فضا خویش محدود گردیده‌است. کف ساختمان، با سنگ مرمر سنگفرش گردیده است.

درین محوطه آرامگاه حافظ و درختهای نارنج و دو تشریفات ترحیم مشهد آبگینه مستطیل تعالی شرقی و غربی وجود دارااست که‌این آبگینه ها منبع آب حوضهای بلندمرتبه گلشن ورودی میباشد.
مجموعۀ حافظ شناسی مساحت( 330 مترمربع)، کتابخانه (مساحت 440 مترمربع) و دکان تولید ها فرهنگی نیز در‌این بخش قرار گرفته میباشد.
سنگ مزار حافظ به طول یک متر از سطح زمین جای‌دارد و توسط پنج ستون پلکان مدور تسلط گردیده‌است.
بر فراز بارگاهش گنبدی مسی به صورت کلاه دراویش (سوراخ شکاف) بر روی هشت ردیف به طول ده متر، سازه گردیده و از باطن با کاشی های هفت رنگ معرق کاشی کاری گردیده است.
بردیوارهای تراس شمالی از حافظیه، غزلهایی از دیوان حافظ بر روی کاشی اهل ایران و سنگ مرمر با خط امیرالکتاب حاج میرزا عبدالحمید ملک الکلامی کردستانی نگاشته شد‌ه‌است.
در حیطه شمالی آرامگاه حافظ کتابخانه ای با مساحت 440 مترمربع دربردارنده ده هزار جلد کتاب وجود داراست و تحت عنوان راءس حافظ شناسی گزینه به کارگیری قرار می‌گیرد.
رواق چهار ستونی مهربان خان زند به طور تالاری کبیر جای‌دارد، به نحوی که چهار ردیف عهد و پیمان کریم ومهربان خانی در اواسط این سازه جای دارد.
بر روی دیوارهای دو طرف رواق، سنگهای مرمرین گذارده گردیده است. این رواق که از نگاه طول از آحاد نقاط حافظیه فراتر میباشد حافظیه را به ایوان شمالی و تراس جنوبی تقسیم نموده است.
در تحت رواق چهارستون آب انبار حافظیه قرار گرفته میباشد. آب انبار حافظیه به طور شبکه در اواسط رواق بیست ستونی جای‌دارد.
سمت چپ رواق بیست ردیف آرامگاه حافظ اتاق بزرگی وابسته به آرامگاه قوام السلطنه با دو اتاق به جانب آن و شش اتاق دیگر قرار گرفته که سه اتاق به آرامگاه و سه اتاق دیگر به نگارگری، مینیاتور، معرقسازی و میناسازی وابستگی داراست.
ایوان غربی حافظیه شاملآرامگاه غلامحسین صاحب و مالک دیوانی و درب ورودی آرامگاه قوام.
ایوان شرقی حافظیه در سمت راست ایوان شمالی واقع شد‌ه‌است، که‌این دیوار دارنده چهارده طاق نماست که آرامگاه خویشاوندان میانگین نیز در همین بخش میباشد.
در سال 1386هـ.ش/2007م. به سعی ارثیه فرهنگی با تخریب منزل ها و حرم هایاطراف این محدوده به طور محوطه شرقی به آرامگاه افزوده شد.
ایوان جنوبی حافظیه (ورودی اساسی) مشمول درب ورودی و نارنجستانهاست.
منظر این گلشن، کشیده، خطی و وقت گیر میباشد و این سیر طولی برگرفته از گلشن مزارهایی مانند گلشن شازدۀ ماهان هست. گفته میگردد بقاع نیز در محلی که حافظ دفن گردیده‌است، قرار نگرفته میباشد تا این راستای خطی مراقبت و تأکید مؤکد گردد؛ ولی آنچه میتوان به اعتقادوباور بدان اشاره کرد، ادراک نحوۀ عملکردی گلشن اهل ایران بوسیله طراح میباشد.

یک کدام از خصوصیت های مهمی که استانبول را تشریفات ترحیم مشهد در بین تک تک شهرهای توریستی اختصاصی می‌نماید، مساجد و زیارتگاه‌هایی میباشد، که در آن قرار گرفته‌اند. مساجدی که هر یک به نوعی حالا و هوای معنوی به شهر تزریق می‌نمایند، درضمن به حیث تاریخی و معماری هم خارق‌العاده می‌باشند.

درین مقاله می خواهیم تا شمارا با یکی‌از همین مساجد قشنگ، به اسم مسجد رستم پاشا آشنا کنیم. گوهری نهفته در دل شهر استانبول که قدمت آن به ۱۶ قرن پیش گشوده‌میگردد.

ایزنیک شهری سابق در ترکیه میباشد؛ که شایسته ترین اشکال کاشی و سرامیک در آن ساخت می‌شوند. مسجد رستم پاشا یکی مساجد استانبول میباشد؛ که دارنده زیباترین و دقیق ترین مثال های کاشی کلاسیک ایزنیک می‌باشد. برخی اشخاص محلی در تعریف مسجد رستم پاشا آن را مسجد آبی رنگ مینیاتوری که اکثر اوقات خلوت و آهسته میباشد تمجید میکنند.

این مسجد فضای داخلی زیبایی عجیب ای داراست؛ که وامدار حضور کاشی‌های دارای اسم و رسم ایزنیک با پیاده سازی‌های گل و انواع هندسی میباشد. نقش گل‌های میخک، مینا، لاله، زنبق و رز بر دیوارهای مسجد رستم پاشا به قدری زیباست، که هر بیننده مجذوبش می‌گردد.

مسجد رستم پاشا در حیطه‌ای نامرتب و دیرین از استانبول قرار گرفته میباشد.

تاریخ مسجد رستم پاشا

رستم پاشا برای به توان وصال در حکومت عثمانی کارایی های متعددی کرد. هم دست شدن با خرم فرمان روا ( همسر پادشاه سلیمان ) برای برکناری شاهزاده مصطفی و وصلت با مهریماه دختر خرم فرمانروا مهمترین گام هایی بود که وی چهت نیل به جایگاه وزیر اعظم فرمانروا برداشت. رستم پاشا بعداز وصال به اقتدار و گنج فرمان ایجاد کرد مسجدی با اسم خودش را صادر کرد.

معمار سینان که ایجاد کرد مسجد سلیمانیه را برعهده داشته، مسوول پیاده سازی و معمار مسجد رستم پاشا هم بوده میباشد. هرچند رستم پاشا در سال ۱۵۶۱ میلادی پیش از کامل شدن شدن فرایند تشکیل داد مسجد درگذشت . مسجد رستم پاشا 2 سال بعداز مرگ وی یعنی در سال ۱۵۶۳ میلادی کامل شدن و فعال سازی شد.

معماری مسجد رستم پاشا

معماری مسجد دارای شهرت رستم پاشا برای مثال متعدد‌ترین معماری‌های روزگار سلطنت پادشاهان عثمانی میباشد. رستم پاشا از شایسته ترین معمار آن مجال یعنی سینان خواست تا تشکیل داد مسجد را شروع نماید. نمای بیرونی این مسجد خصوصیت قابل توجهی ندارد و همگی چیز به معمولی‌ترین نحوه ممکن انجام گردیده‌ میباشد. با این درحال حاضر درون مسجد لحاظ شما‌را به کلی تغییر‌و تحول می دهد.

توان و نجابت معماری زمان سلجوقیان بدون‌ تشریفات ترحیم مشهد شک به شایسته ترین شکل در مسجد جامع اصفهان تجلی کرده، که یکی‌از وسیع ترین مسجدهای دنیا میباشد. درصورتی که تنها به معرفی یکی اثرها هنری عصر سلجوقیان در مورد معماری بخواهیم بپردازیم این مسجد میباشد. اصفهان از اوایل اسلام به خیال و خاطر در راءس قرار داشتن و زیبائی های طبیعی اش مستعد بلندمرتبه شدن بود و ناگزیر مسجد جامعش می بایستی والا میشد.

مسجد جامع اصفهان، تحت عنوان یک بنای با شکوه در شهری که در اعصار به طور کاملً گوناگون و در زمانه فرمانروایان گوناگون به پایتختی برگزیده شد، به طور کاملً سلجوقی خلا، اما آن بخشهایی که از عصر سلجوقیان میباشد، حتی امروز هم شکوه عمده آن میباشد. ساختمان تماماً متمایز آن بیش تر از ۸۰۰ سال از معماری کشور ایران را هویداست و تاریخ آن از سده یازدهم تا هجدهم را دربرمیگیرد. در قدمت وقتگیر آن بارها نزاع اتفاق افتاده و بارها مجروح و نوسازی گردیده و چیزی نمانده که ویران خواهد شد.

یک تراس چهار تراس (۶۰*۷۰متر) بوسیله رواق ها و دهلیزهای روباز دو طبقه کاشیکاری یا این که خشت نخودی اشراف گردیده است.
یک تراس دراز به کاشیکاری تروتمیز‌ای داراست،که به یک شبستان گنبددار گشوده میشود که سازه بر کتیبه‌اش به مجال نظام‌الملک ابتدا پادشاهی ملکشاه پاد شاه سلجوقیان تاسیس شده است.
گنبد ، آجرکاری و تزیینات مؤثر از بعد از ظهر ساسانی را که در آن نمایان میباشد ، نشانه می‌دهد
گنبدی در پشت حیاط جنوبی ، مشهور به صفه مالک تاسیس شد . این گنبد در طول ملکشاه سلجوقی و به امر وزیر وی خواجه نظام الملک درست شده و امروزه به گنبد خواجه نظام الملک دارای اسم و رسم میباشد . آغاز بنای گنبد دار از چهار طرف گشوده بوده و لیکن ابعاد به بنای کلی مسجد پیوست.

اینکه محراب چیست، همچنان از موضوعات آیتم دعوا میباشد. اولگ گرابار بر آن میباشد، که‌این عنصر را نمی اقتدار با نمادگرایی توجیه کرد. بایستی به جواب وی اعتنا کنیم که می‌گوید:

« محراب نخست احتمالا به نماد بزرگداشت تشریفات ترحیم مشهد یا این که احترام به مکان ایستادن فرستاده در منزل مدینه اش به هنگام امامت نمازگزاران بوده میباشد.»

پاره ای خیره کننده به لحاظ میرسد در شرایطی که یک اینگونه نقش نمادینی داشته باشد. چون یکی‌از خصوصیت های هنر اول اسلامی، خودداری هم ترانه آن از بکار دریافت کردن نمادها میباشد. از این نظر هنر نخستین معماری اسلامی تضاد و مغایرت چشمگیری با هنر مسیحی سده های وسط داراست.

به ذکر با جزییات بیشتر، جلوگیری از نمادپردازی مذهبی قادر است بازتابی از نفي آگاهانه ترسیم ها و آئین های مسیحی تلقی خواهد شد. تورفتگی کمانی عمیق در دیوار می توانست منزلت نوعی بت نمایشگاهی یونانی _ رومی، یا این که منزلت فردی امپراطور در کاخی دیرین باشد. اندازه محراب مسجد کوچکتر از نوع کلیسای مسیحیت بود. در واقع مذبح کلیسای مسیحی، صورت خرد گردیده محراب مسجد میباشد.

ولی محراب سازی نیاز مطلق هر مسجد به شمار نمی رود. البته شکی وجود ندارد که مساجد نخستین که آن را نداشتند، تا حدی ناقص تلقی می شدند. زمانی این عنصر شالوده ریزی شوید، حکم علامت چندان پررنگ ای از عبادت را یافت که در آتی نیز وجود آن ضمانت شد. به این ترتیب مسجد به زودی محلی برای تزئینات استادکارانه با معرق و مرمر و دیگر مصالح لاکچری بدل شوید. محراب با تورفتگی در دیوار رو به قبله و بیشتر با تزئینات فراوان یاور بوده میباشد. شایع ترین دلیلی که برای وجود آن آورده شده میباشد. اینست که جهت برگزاری صفوف نماز را مشخص و معلوم می نماید.

اما گرابار بر این یقین میباشد که بدین دلایل، این توجیه غلط میباشد:

– یک کدام از اینکه، در هیچ یک از مساجد نخستین وجود نداشت.

– همواره قسمت های کالبدی مسجد در راستای قبله ساخته می‌شد و نیازی به یک علامت دیگر عدم وجود.

– از بیشتر نقاط مسجد نمی قدرت محراب مسجد را روءیت کرد، و بعد ها آن تناسبی با کارکردی که برای آن شمرده گردیده، تناسبی ندارد.

به گفته گرابار برخی نویسندگان توجیه دیگری را ارائه کردند که طرح محراب، خصوصیت شاهانه ای بود که به ساختمان مساجد وارد شد، تا رده خلیفه یا این که نماینده او‌را در مسجد متمایز نماید.

اما این توجیه هم چندان گزینه تایید وی وجود ندارد. به دلیل آن که این عنصر به طور خصوصیت خویش به خودی همه مساجد، و خیر مساجد اساسی و قانونی در آمد. اما دیدگاهی که خویش گرابار درباره پیدایش آنان ارائه می نماید، این میباشد که محراب معنایی نمادین دارااست و پیدایش آن با غرض یاد آوری حضور رسول تحت عنوان او‌لین امام مسلمین میباشد. زیرا اول توشه در مسجدهای اموی مدینه ساخته شد. در به عبارتی جایی که نبی در منزل مهم خویش هنگام امامت یا این که وعظ، بر حسب عادت در آنجا می ایستادند.

در بعضی مساجد محراب را پاره ای گود کرده اند، تا نماز امام جماعت ذیل خیس از جای نمازگزاران قرار گیرذ، انگیزه این عمل این میباشد که که محل ایستادن امام نباید رفیعتر از محل ایستادن نماز گزاران باشد. براین اساس، گودتر و زیر خیس از سطح مسجد ساخته می‌گردد و فلسفه این حکم را رعایت خضوع و خشوع امام جماعت نسبت به نمازگزاران دانسته اند.

به جهت لینک عمیق بناهای تدفینی متمدن تشریفات ترحیم مشهد عموم و گستردگی و تنوع اشکال آرامگاه ها در کشور ایران نیاز به گروه بندی این سیرتکامل معماری جهت فهم و محاسبه خوب آن ضروری می کند و در سه گروه معنایی ، کالبدی و فعالیت کردی آیتم پژوهش قرار میگیرند.

سیرتکامل شناسی معنایی آرامگاه در کشور ایران
آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران به حیث مفهومی به دو سیرتکامل آرامگاه های مذهبی و آرامگاه های غیر مذهبی طبقه بندی میشوند که هر کدام ویژگیهای خاص خویش را به نظر کالبدی و عملکردی دارا هستند.

سیرتکامل شناسی کارکردی آرامگاه های کشور ایران
آرامگاه ها در جمهوری اسلامی ایران به نظر کارکردی دارنده دو سعی زیارتی و یادمانی می باشند. آرامگاه ها یا این که عمدتا فضاهایی میباشند که با مناسک ویژه گزینه زیارت اشخاص قرار می‌گیرند که یک کار عبادی به حساب آورده می شود یا این که دارنده بها فرهنگی و توریسم می‌باشند. تلفیق سیرتکامل ای از این دو نوع عکس العمل در مواجهه با بناهای آرامگاهی دیده میشود.

آرامگاه در جمهوری اسلامی ایران با رویه مذهبی
منظور از آرامگاه دارای شهرت بناهایی میباشد که بر مدفن فرزندان یا این که فرزند زادگان ائمه اطهار و عرفا در حین زمان ی اسلامی سازه شد‌ه‌است. حرم های مذهبی بیشتر به امامزاده مشهور گردیده اند. بناهای فوق در طی فرصت پیشرفت و از یک آرامگاه بی آلایش به گروه ی بسیار باشکوهی تبدیل گردیده اند. هسته مهم و سابق این بناها عبارتست از یک اتاق مکعب، مدور یا این که چندین ضلعی با پوششی از گنبد نیم دایره یا این که انواع شبیه میباشد.

در‌این اتاق ها که بقعه نامیده می‌گردد مرقد در اواسط اتاق و گاه در سرداب زیرین سازه قرار گرفته میباشد و بر روی آن صندوق یا این که ضریحی قرارداده اند. الحاقات دیگر سازه در تیم های آرامگاهی مشتمل بر حیاط رواق صحن مساجد مدرسه ها زائر سراها اتاق ها غرفه ها و … می گردد که حول شالوده هسته ی مرکزی شكل گرفته اند.

از لحاظ گاه معماری بناهای درست شده در این موسسه ها معرف عصر های متفاوت ساختمانی و طرق متعدد معماری میباشد. مقابر مذهبی به دلیل توسعه عقاید مذهبی بارها تجدید بنا تعمیر تزئین و الحاق گردیده و الحاقات متعددی بدانها انجام یافته میباشد. معمولا در تزئینات آن ها از کاشی سنتی مصرف شده میباشد. بنای آرامگاهی مشخصه مختصات نام و نشان یک آبادی میباشد انجام مذهبی در امامزاده اعمال میشود.
ش

مسجد جامع همدان، تحت عنوان شاخص ترین تشریفات ترحیم مشهد و قدیمی ترین مسجد در بافت شهری همدان شناخته می گردد. سازمان فضایی شهر با اعتنا به مرکزیت مسجد پیشرفته میباشد و بناهای شاخصی، پیرامون آن وجود دارااست. قرارگیری مسجد در بافت بازار و رابطه مجاورت با میدان مرکزی شهر، قابلیت و امکان رابطه با خیابان های اساسی را از تعدادی جهت آماده ساخته میباشد.

ضمن خصوصیت های شاخص معماری در مسجد جامع همدان، می اقتدار تأثیر پذیری از اصول اقلیمی حوزه‌ را نیز مشاهده نمود. نقشه مسجد، شبستان ها، تعداد و بعدها بازشوها و مصالح به شغل رفته با وضعیت اقلیمی ناحیه انطباق داراست، وجود گنبد و گلدسته شاخص مسجد جامع در بافت شهری همدان میباشد، و در دیگر مساجد شهر مشاهده نمیشود.

عمده تزئینات مسجد آجرکاری، کاشیکاری و کتیبه های مذهبی میباشد، که کتیبه ها در پوسته طرح های کاشیکاری، آجرکاری و در مواقعی تلفیـق هـر دو، نمود یافته میباشد.

حیاط جنوبی تحت عنوان نصیب قدیمی مسجد، دارنده تزئینات کمتری به نسبت حیاط شمالی است. در فضای داخلی شبستان ها تزئینات شاخصی مشاهده نمیشود، به جز کتیبه قرآنی و کاشیکاری محراب که مانند ایـوان شمالی مرتبط با دهه اخیر میباشد.

مسجد جامع کرمان دارنده سه درب در تشریفات ترحیم مشهد ضلع های شمالی و شرقی و غربی میباشد.
ارتفاع صحن مسجد ۶۶ ٫ ۵ متر و پهنا آن ۴۹ متر و مساحت آن ۳۲۵۸۰۵ متر مربع میباشد.
مسجد جامع کرمان دارنده دو در ورودی میباشد.
پلان مسجد از نوع مساجد چهار ایوانی میباشد و حیاط های شمالی و جنوبی رفیعتر درست شده اند.
کاشی های به شغل رفته در تراس جنوبی کاشی های هفت رنگ میباشد و بدور تا بدور آن را کتیبه ای به خط کوفی بنایی در باطن محوطه محراب مانند تراس پوشانیده میباشد.
در بخش غربی مسجد جامع کرمان ایوانی قراردارد که بنای مهم آن وابسته به زمان آل مظفر میباشد البته در زمان های آینده الحاقات تعمیراتی در مسجد انجام شده میباشد.
برای مثال تعمیرات و الحاقاتی که در عصر صفوی (فرمانروا عباس دوم) صورت گرفته، بخشی از بدنه محراب مسجد میباشد.
مسجد با نقشه چهار ایوانی دارنده سردری رفیع و باشکوه، تراس، شبستان، مناره و صحنی بسیار خوشگل میباشد.
ساختمان مسجد برطبق اصول قرینه سازی دو شبستان تبارک تابستانی و زمستانی دارااست، تراس های شرقی و غربی شبستان مسجد را تشکیل می‌دهند.
در مبنا های متقاطع صحن بسیار گرانقدر آن چهار تراس وجود داراست که در پشت طاقنماهای صحن شبستان و نمازخانه تاسیس شده است.
سردر مدخل اساسی به هشتی گنبد داری منتهی می گردد که به تراس خرد شمالی رویکرد مییابد.
اهمیتی که از لحاظ نقشه و طول به سردر ورودی داده گردیده از مثال های اول این نحوه ساختمان میباشد که در عصر صفویه سرایت پیدا کرد.
پشت محراب ضلع غربی مسجد جامع کرمان، مرقد شعر سرا بلند آواز اهل بیت ملابمان علی راجی کرمانی جای‌دارد که دیوان باارزش اشعار وی به اسم حمله حیدری به عنوان مثال تیم های باارزش آرامش پارسی میباشد.

مسجد سيد از مساجد اساسی در کشور ایران و واپسین تشریفات ترحیم مشهد بنای دارای اسم و رسم زمان قاجار میباشد که در شهر اصفهان، جنب بازارچه ی بید آباد واقع گردیده‌است که به مسجد سید اصفهان نیز آوازه دارااست.

ساختمان این سازه که از اثرها با شکوه روزگار قاجار میباشد، چنان که در کتیبه ی تراس نیز آمده در سال ۱۲۵۵ به اتمام رسید. مسجد سيد اصفهان در طول محمد فرمانروا قاجار بوسیله حجت الاسلام حاج سيد محمد باقر شفتی که از روحانیون تعالی اصفهان و از مراجع خوب قدر تشیع در حین خویش بود، مبنا گذاری شد.

با اعتنا به کتیبه های جانور در سازه، تاسیس ساختمان و تزئینات آن نزدیک به ۱۳۰ سال به ارتفاع انجامیده میباشد. مسجد سید اصفهان یکی‌از مثال های نمادین و به یادماندنی هنر اسلامی میباشد که با ویژگیهای متفاوت، دیده اهل حیث را به خویش جلب می کند.

مسجد سيد اصفهان ۸۰۷۵ متر مربع مساحت داراست.
مسجد سيد بنایی نصفه کاره بوده و دارنده چهار در مهم، دو چهل ردیف، دو شبستان تبارک، یک گنبد، سه تراس و بیش تر از ۴۵ حجره میباشد، البته مناره ندارد.
داخل شبستانهای مسجد سيد نیز کاشی کاری نشده میباشد.
مسجد سيد اصفهان اولی مسجدی میباشد که دارنده دو نصیب مسجد و مکتب به صورت همزمان میباشد.
طرح ساختمان مستطیل صورت بوده (۸۵ × ۹۸ متر)، دارنده چهار تراس میباشد و از چهار جهت به خارج راه و روش پیدا می نماید.
مسجد سید ساختمانی چهار ایوانی میباشد که با گونه های کاشی های لبریز نقش و رنگین پوشیده گردیده و کمال نازکی و هماهنگی فضاهای معماری را می قدرت در آن رویت کرد.

مکتب مروی در واقع از دو مکتب خرد تشریفات ترحیم مشهد و گرانقدر ساخته شده میباشد. مکتب خرد در ضلع جنوب غربی مکتب بلندمرتبه جای‌دارد و مقداری پیشین‌خیس از مکتب تبارک سازه شد
این سازه با طرح چهار ایوانی و در یک طبقه ایجاد شده است
صحن مسجد مکتب مروی دارنده ارتفاع شمالی میباشد و دربرگیرنده حجره ها و سه معلم(منزلت درس) ویک کتابخانه مشتمل به مهمات کتاب ها قدیمه میباشد و یکسری باغچه مشجر و آبگینه والا میباشد.
در نزدیکی این صحن خلال چهار تراس، حجره های زیادی با ایوانی در جلو وصندوق منزل ای در عقب، شبستان مسجد گرانقدر در ضلع جنوبی و معلم مستطیلی شکلی در جانب شمالی(مسجد زمستانی)، کتابخانه و ایوان های خلوت و همینطور فضاهای دیگری قرار گرفته میباشد
اطاقهای این مکتب ظرفیت اقامت و علم آموزی ۲۰۰ نفر دانش آموز شب خواب را دارااست.
این مسجد مکتب یک تراس وســیع داراست و دو ایوان خرد و شبستانی تعالی در جناح جنوبی آن قرار گرفته که یک رویکرد دسترسی آن از دالان ورودی میباشد.
حدود ســی حجره در نزدیکی صحن وجود دارااست و چهار حیاط در وســط هر مورد از جناح های سازه ســاخته شد‌ه‌است.
اکثر حجره های مسجد مکتب مروی گران قدر میباشند و هرکدام دارنده یک فضای اساسی با یک تراس و صندوق منزل میباشد
مسجد و مکتب در کنار هم با کاربریهای منقطع و ورودی مشترک میباشد
ورود از روش یک هشتی به مسجـد و مـدرسه به طور مجــزا امکانپذیر میباشد.