مسجد اول دارنده تزیینات گچ‌بری فراوانی بوده كه تشریفات ترحیم مشهد تنوع و تفاوتهایی در طرح و پرداخت بخشهای متعدد آن به‌دیده می خورد.
تزیینات گچی بازمانده از آن عصر، بر روی قوسهای دالان ورودی جنوب غربی و گوشواره‌های ستونهای مانده از مقصوره بر دو ردیف در گوشۀ جنوب غربی و شمال غربی، ستونهای تراس شمالی و ازارۀ دیوار شبستان شمال شرقی به دست آمده میباشد.
كتیبه‌ای در نیم‌طبقۀ شبستان جنوب غربی چشم میگردد كه احتمالاً متأخرتر از سایر گچ‌بری هاست.
مقایسۀ این كتیبه از حیث حروف و نوار دکوری آن نشانه می دهد كه با كتیبۀ محراب مسجد جامع نایین حدوداً یكسان میباشد.
در راز در ورودی و نمای ستونچه‌های برِ ایوان شبستان غربی مسجد جامع اردستان و ردیف چراغدان دالان غربی تزیینات آجری مسجد اول چشم میگردد.
بیشتر تزیینات دورۀ سلجوقی مسجد جامع اردستان در باطن شبستان، پایین گنبد متمركز میباشد و گنبدخانه به اعتنا طرحهای مكتب اصفهان را دنبال می‌كند، ازجمله در تحت چشمه طاقهای متفاوت و منطقۀ جابجایی گنبد از ۴گوش به ۱۸ گوش
عناصرتزیینی به‌كارگرفته گردیده، مشتمل بر تزیینات هندسی و گیاهی میباشد. به این‌ترتیب كه اصل اجتناب‌ناپذیر تزیینات آجری نقشهای هندسی میباشد كه از تغییر تحول در نحوۀ چیدن آجرها پدید میاید، همچون آجرچینی سطح ها برجستۀ ذیل گنبد دو فایل كه بخشهای گوناگون را از یكدیگر مستقل می‌كند و یا این که سطح های منحنی پایین فیلپوشها و سكنجها را می‌پوشاند
از همگی چشمگیرتر آجركاری دقیق گنبد تركین زیرین میباشد كه با پوششی از رنگهای براق ارغوانی، زردرنگ و آبی‌رنگ با نقشهای لوزی، دلیلی بر ادامۀ طرز‌آجركاری در طی سده‌هاست.
از دیگرسو موادتشکیل دهنده اساسی تزیینات گچ‌بری را خط و شكلهای گیاهی تشكیل میدهد، مانند تزیینات به‌هم‌بغرنج و درهم بافته‌ای كه در متن كتیبۀ لبۀ زیرین منطقۀ انتقالی گنبد به‌دیده می خورد.
از تمامی معمول‌خیس تزیینات اسلیمی میباشد كه در محرابهای سه‌گانۀ مسجد به‌كار گرفته گردیده میباشد و با شاخ و برگ خویش، برجستگی ویژه‌ای از نازکی و زیبایی را نشانه میدهد.
این اسلیمی ها شالوده تقارنی مشخص و معلوم داشته، و با برگهای تكراری توسعه و گسترش یافته، و به این‌ترتیب حركت در عمق را اخلاق كرده‌اند. بیشتر این شكلهای گیاهی خویش طرحهای هندسی شکاف‌دار بسیار دقیق را در بردارند.
مسجد اول دارنده تزیینات گچ‌بری فراوانی بوده كه تشریفات ترحیم مشهد تنوع و تفاوتهایی در طرح و پرداخت بخشهای متعدد آن به‌دیده می خورد.
تزیینات گچی بازمانده از آن عصر، بر روی قوسهای دالان ورودی جنوب غربی و گوشواره‌های ستونهای مانده از مقصوره بر دو ردیف در گوشۀ جنوب غربی و شمال غربی، ستونهای تراس شمالی و ازارۀ دیوار شبستان شمال شرقی به دست آمده میباشد.
كتیبه‌ای در نیم‌طبقۀ شبستان جنوب غربی چشم میگردد كه احتمالاً متأخرتر از سایر گچ‌بری هاست.
مقایسۀ این كتیبه از حیث حروف و نوار دکوری آن نشانه می دهد كه با كتیبۀ محراب مسجد جامع نایین حدوداً یكسان میباشد.
در راز در ورودی و نمای ستونچه‌های برِ ایوان شبستان غربی مسجد جامع اردستان و ردیف چراغدان دالان غربی تزیینات آجری مسجد اول چشم میگردد.
بیشتر تزیینات دورۀ سلجوقی مسجد جامع اردستان در باطن شبستان، پایین گنبد متمركز میباشد و گنبدخانه به اعتنا طرحهای مكتب اصفهان را دنبال می‌كند، ازجمله در تحت چشمه طاقهای متفاوت و منطقۀ جابجایی گنبد از ۴گوش به ۱۸ گوش
عناصرتزیینی به‌كارگرفته گردیده، مشتمل بر تزیینات هندسی و گیاهی میباشد. به این‌ترتیب كه اصل اجتناب‌ناپذیر تزیینات آجری نقشهای هندسی میباشد كه از تغییر تحول در نحوۀ چیدن آجرها پدید میاید، همچون آجرچینی سطح ها برجستۀ ذیل گنبد دو فایل كه بخشهای گوناگون را از یكدیگر مستقل می‌كند و یا این که سطح های منحنی پایین فیلپوشها و سكنجها را می‌پوشاند
از همگی چشمگیرتر آجركاری دقیق گنبد تركین زیرین میباشد كه با پوششی از رنگهای براق ارغوانی، زردرنگ و آبی‌رنگ با نقشهای لوزی، دلیلی بر ادامۀ طرز‌آجركاری در طی سده‌هاست.
از دیگرسو موادتشکیل دهنده اساسی تزیینات گچ‌بری را خط و شكلهای گیاهی تشكیل میدهد، مانند تزیینات به‌هم‌بغرنج و درهم بافته‌ای كه در متن كتیبۀ لبۀ زیرین منطقۀ انتقالی گنبد به‌دیده می خورد.
از تمامی معمول‌خیس تزیینات اسلیمی میباشد كه در محرابهای سه‌گانۀ مسجد به‌كار گرفته گردیده میباشد و با شاخ و برگ خویش، برجستگی ویژه‌ای از نازکی و زیبایی را نشانه میدهد.
این اسلیمی ها شالوده تقارنی مشخص و معلوم داشته، و با برگهای تكراری توسعه و گسترش یافته، و به این‌ترتیب حركت در عمق را اخلاق كرده‌اند. بیشتر این شكلهای گیاهی خویش طرحهای هندسی شکاف‌دار بسیار دقیق را در بردارند.
کوه شاهزاده مسلم و زیارتگاه آن