مجله خبری تشریفات

با پدرم در اکنون رفتن به مسجد بودیم، زمانى كه نزدیك مسجد شدیم، به پدرم گفتم: این سخن كه مردم می گویند هر كس چهل چهارشنبه به مسجد سهله بیاید، امام مهدى را می بیند، به حیث من بی اصل و مبنا میباشد. پدرم پس از شنیدن این سخن، خشمگینانه رو به من كرد و خاطرنشان کرد: چرا؟ تن‏ها بدین ادله كه تو اورا ندیده اى؟ یا بدین عامل كه هر چیز كه چشمانت آن را ندیده باشد، بى اصل و اساس است؟ پدرم زیاد با من حرف خاطرنشان کرد تا آنكه از گفته خود پشیمان شدم. آنگاه با هم وارد مسجد شدیم، كسى در مسجد نبود. زمانى تشریفات ترحیم مشهد كه پدرم میانه مسجد بود برخاست تا دو ركعت نماز استجاره بخواند، مردى از سمت منزلت امام حجّت ( علیه السلام ) پیش آمد، از كنار پدرم گذشت و به او سلام كرد و با او مصافحه كرد. پدرم به من نگاه كرد و خاطرنشان کرد كه این مرد كیست؟ گفتم: آیا او مهدى می باشد؟ اعلام کرد: پس چه كسى می‌باشد؟ پس به دنبال او دویدم. امّا او را نه در باطن مسجد و نه فارغ آن نیافتم.

شمارى از علما، مشرّف به دیدار امام شده‏ اند و نام آن‏ها در كتاب‏ ها آمده می باشد.

خلال این‏ها علما و اشخاص زیادى مشرّف به دیدار او شده اند، امّا اطّلاعات چندانى از حكایات دیدار آن‏ها در دست نیست. علّامه نورى برخى از آن‏ها را در كتاب «النّجم الثّاقب» آورده است.

در نقطه پایان به ذكر دو حكایت دیدار بسنده می كنیم.

روحانی احمد صد تومانى نقل كرده:

در مجلس جدّمان محمّد صد تومانى، از گزینه دیدار امام مهدى ( علیه السلام ) صحبت گفته شد تا اینكه او هم مطلبى در این مورد خاطرنشان کرد: یك روز دوست داشتم در مسجد سهله نماز بخوانم و در زمانى كه تصوّر می كردم خالى از جمعیت باشد، به آنجا رفتم، وقتى به آنجا رسیدم، دیدم مسجد مملو‌از مردم میباشد و سر و صداى زیادى آنجاست و یادم نمی آید در آن فرصت، كسى در آنجا آمده باشد، درون مسجد شدم و دیدم صف هاى زیادى براى نماز جماعت، بسته گردیده است.

مسجدالنبی و مرقد مطهر نبی اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم)

بعداز نقطه نهایی بنای مسجد قبا، محمد رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) و مهاجران مکی، در بین استقبال پرشور انصار و هم محلی مدینه، عازم مدینه شدند. همه قبائل مسلمان شده یثرب و حوالی آن، ضمن خوش آمدگویی به فرستاده، از او می خواستند تا در خانه و خویشاوندان و منازلشان نزول اجلال فرماید تشریفات ترحیم مشهد و آنها را به‌این برکت رحمانی، متبرک و مفتخر گرداند. ولی محمد پیامبر الله (صلی الله علیه و آله و سلم) ضمن اظهار محبت به لطف ها شیفتگان طریق و رسمش، گزینش محل سکونت را به «قضای الهی» ودیعه بود. که به معرفت، آن جایگاهی میباشد که مرکب او درآن مکان بایستد. زانو زند و به پیش و پس رضا ندهد. مرکب در کنار زمین فعلی مسجد که درآن روز ها مَربَدی بود. هم محلی خانه ابو ایوب انصاری زانو زد. و محمد رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) نزول اجلال فرمود و بیان کرد : « رَبِّ اَنزلنی مُنزَلاً مُبارَکاً، وَاَنتَ خَیرُالمُنزلینَ» مؤمنون،

محمد نبی الله (صلی الله علیه و آله و سلم) از سهیل و سهم یا قیم و البته آنان و یا طائفه بنو نجار خواستار معامله مربد شد. تا در آنجا خانه و مسجد خود را بنا نهد. مورخان به استناد منابع معتبر متفق القولند که در بنای شروع مسجد، رسول همدوش با دیگر صحابه بلندمرتبه از مهاجرین و انصار، بنایی می کرده است .

بیهقی به روایت عبدالله بن عمر که آیتم تصریح امام بخاری در[صحیح] قرار گرفته، اشاره خاصی دارااست که : « مسجد رسول دارای دیوارها و محور هایی از خشت خام بود. و سقف آن با شاخه های درخت پوشیده بودند. و ستون های آن تنه های خرما بود »

از این رو آیت الله سبزواری نذر کرد که در شرایطی که خدا اورا از این بیماری شفا دهد، یک دورة بی نقص فقاهتی از احکام شریعت مقدّس بنویسد. در همان شب از خواب برمی خیزد و سوای اینکه از درد و رنج بیماری اش شکوه ای کند و به رغم اصرار خانواده اش به ماندن در خانه، نصف شب عزم رفتن به مسجد سهله تشریفات ترحیم مشهد می کند.

هنگامی روز آن گاه، دکتر اورا معاینه می کند، با شگفتی آحاد می بیند که بیماری از وجود او رخت بربسته و کاملاً شفا یافته می‌باشد و این، رخداد ای خارق العادّه بود. این گونه بود که مرحوم سبزواری به واسطة وفای به نذری که کرده بود، شروع به نوشتن یک دورة گرانقدر شرعی و استدلالی در سی جلد نمود و آن را «مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام» نام نهاد که این کتاب از جمله موسوعه های فقاهتی تازه میباشد. سیّد حسین فرزند مرحوم آیت الله سبزواری، دربارة پدر بزرگوارش چنین میگوید:

وقتی که نیروهای رژیم قدیمی به شهر نجف اشرف حمله کردند و شهر را با موشک های زمین به زمین بمباران نمودند و مردم به بیرون شهر گریز کردند، پدرم در مسجد سهله بود. به مسجد رفتم تا از فعلا او جویا شوم و از واهمه سلطه و هجمة نیروهای رژیم عملکرد کردم که اورا قانع کرده و از مسجد خارج و به بیرون شهر ببرم. او از من پرسیدند: مردم دارا‌هستند از نجف بیرون می‌روند؟ گفتم: بله. به خیال شدّت حملات بیرون رفته اند. پدرم در جواب فرمود: در شرایطی که مردم از ولایت امیرالمؤمنین امام علی(ع) بر این شهر با خبر بودند، حتّی از یک وجب از آن عقب نشینی و گریز نمی کردند. پس پدرم توصیه من برای به خروج از شهر را رد کرد و پافشاری نمود که در مسجد سهله بماند.

این پروژه نیز در‌حد خود شگرف و بی نظیر می باشد و از 250 چتر والا تشکیل‌شده که بر روی ستون های جان دار در محوطه های بیرونی مسجد نصب گردیده اند.

این چترها بعداز باز شدن، مساحت 143000 متر مربع از محوطه های فضا مسجدالنبی (ص) را در چهار جهت آن تشریفات ترحیم مشهد می پوشاند. در زیر سایه هرمورد از این چتر ها بیش تر از 800 نفر می‌توانند نماز بخوانند.

اضافه بر این چترها که منحصربه‌فرد نمازگزاران است ، شش مسیر در جهت جنوبی مسجد برای عبور و مرور حجاج و معتمرین نیز به وسیله چتر پوشیده شده است.

این چترها به طور اختصاصی برای به کارگیری در مسجدالنبی تشکیل‌شده و در تشکیل داد آنها آخرین تکنولوژی ها به فعالیت رفته می‌باشد. این چترها به صورتی ساخته و نصب گردیده‌است که در هنگام باز شدن یکی بالای دیگری قرار میگیرند به گونه ای که محوطه تحت خود را به طور کامل پوشش می‌دهند. ارتفاع تعدادی از آن‌ها هنگام باز شده 14.40 متر و ارتفاع دسته دیگر 15.30 متر میباشد.

جالب اینجاست که ارتفاع هر دو تیم چترها در وضعیت بسته 21.70 متر است.

در‌این طرح تعداد 436 پنکه گرانقدر که در طی چرخش، آب را به صورت ذرات ریز و پودر مانند در جهات مختلف پخش می نمایند. این پنکه ها در تلطیف و خنک نمودن هوای محوطه های بیرونی مسجد مخصوصا در گرمای فصل‌تابستان فوق العاده موثرند. این پنکه ها بر روی ستون هایی که چترها بر آن سوار شده اند نصب گردیده اند .

زمانی که مرحوم کاتوزیان، این حدیث را در کتاب انوار المشعشعین می‏نوشت، مسجد جمکران، فقط یک مناره داشت و تا تعدادی سال پیش نیز به همین منوال بود، ولی در‌این حدیث آمده میباشد که «از زیر یک مناره‏ی آن، مسجد، بیرون آید» .[19]

این تعبیر و تفسیر، صریح میباشد درین که به هنگام ظهور حضرت بقیة‏الله، ارواحنا فداه، تشریفات ترحیم مشهد مسجد مقدس جمکران، بیشتراز یک مناره خواهد داشت، در حالی که به هنگام چاپ کتاب (1327 هجری) مسجد، فقط یک مناره داشت .

کرامات و معجزات و عنایاتی که از ائمه‏ی اطهار علیهم السلام صادر گشته و از سوی راویان آیتم اتکا داستان‏شده، و در کتاب‏های آیتم استناد مصوب، منحصر به فرد به صدر اسلام و قرون نخستین‏ی اسلام نیست ، بلکه هر روز در حوالی فقید ، بویژه در مقبره ائمه‏ی هدی علیهم السلام معجزات و کرامات جدید‏ای تحقق می‏یابد که برهان حقانیت پیشوایان شیعه ، و مایه‏ی دل گرمی شیعه ها می باشد .

هر یک از شما، یک یا چندین معجزه در حرم مطهر ثامن الحجج امام علی بن موسی الرضا علیه السلام دیده و یا شنیده‏اید .

فعلا که مجال فرمانروایی حضرت بقیة الله، ارواحنا فداه، میباشد، کلیه روزه ، ده‏ها نفر در اقطار و اکناف فقید، با توسل به تحت اهمیت آن حضرت علیه السلام ، از امراض صعب‏العلاج و دیگر گرفتاری‏های خانمان ‏سوز، به طور معجزآسا ، رهایی می‏یابند و برای همیشه ، خود را رهین التفات آن حضرت می‏دانند .

در این مکان، یکی‌از این کرامت‏ها را که در شب دوازدهم جمادی‏الاولی 1414 هجری، در مسجد مقدس جمکران، برای یک بچه سیزده ساله‏ی زاهدانی حادثه ، برای نورانیت قلب خواننده گان گرامی می‏آوریم .

این نوپا، سعید چندانی، دانش‏آموز کلاس پنجم ابتدایی میباشد که در دبستان محمد علی فائق، در زاهدان ، درگیر تحصیل میباشد .

سلیمان یکم هنگامی که مجارستان را فتح نمود، دو شمعدان گرانقدر از این مرزو بوم به ایا صوفیه آورد و در دو طرف محراب جایگذاری کرد. به همین ترتیب در طی اسلامی اثرها و بخش‌های زیادی به‌این مسجد اضافه گردید.

موزه

در سال 1935، اولین مدیریت جمهور ترکیه یعنی آتاترک، امر کرد این مسجد به موزه تبدیل تشریفات ترحیم مشهد گردد. براین اساس فرش‌هایش را برداشتند و کچ روی موزاییک‌ها را تراشیدند و کف مرمر این سازه بار دیگر بعداز قرن‌ها درخشید. ایا صوفیه بعد از این به یکی‌از دوست داستنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری ترکیه بدل شد که سالانه گردشگران داخلی و خارجی فراوانی را به سوی خود جذب می کرد.

مسجد دوم

در سال 2020 دیوام خوب ترکیه امر کرد که بار دیگر ایا صوفیه به مسجد تغییر و تحول کاربری دهد. درواقع این تغییر تحول کاربری یکی‌از وعده‌هایی بود که اردوغان در وعده‌های انتخاباتی‌اش هم به آن اشاره کرده بود و از سال 2019 صحبت‌هایی از آن به دربین آورده بود. زیرا بخش اعظمی از مردم ترکیه معتقد بودند ایا صوفیه همیشه مسجد بوده و نباید به موزه تغییر و تحول پیدا کند.

اگرچه کلیسای ارتدوکس روسیه، یونان و بعضا دیگر از مسیحیان عالم این تصمیم را تاسف وار دانستند و حتی گفتند آیه‌ها قرآنی و نماز دراین مکان پذیرفتنی نیست و باعث جریحه دار شدن احساسات مسیحیان می گردد اما در نهایت ۲۴ ژوئیه ۲۰۲۰ پس از گذشت 86 سال یک بار دیگر نماز جمعه در ایا صوفیه برگزار شد.

مختصری درباره معماری مسجد ایا صوفیه

ایا صوفیه را می‌توان یک کدام از ارزشمندترین نمونه‌های معماری ما‌نده از زمان بیزانس دانست. تزئینات داخلی، موزاییک‌ها و ستون‌های مرمر آن مهم‌ترین نصیب‌های این معماری می باشند. ایا صوفیه تعالی‌ترین و زیباترین کلیسای فرصت خود بوده است. این دستور تا هزار سال سپس یعنی تازمانیکه کلیسای جامع در سیویل (Seville)در اسپانیا ساخته شود، ادامه داشت.

علامه ‏ی بزرگوار، میرزا حسین نوری، (متوفای 1320 هجری) در کتاب بها‏مند « نجم ثاقب »- که به دستور میرزای بلندمرتبه، آن را تایپ کردن کرد و میرزای شیرازی، در تقریظ خود، از آن حمد فراوان کرد و نوشت: «برای تصحیح عقیده‏ی خود، به‌این کتاب مراجعه کنند تا از لمعان انوار هدایتش، به تشریفات ترحیم مشهد سر منزل باور و ایمان برسند» [3] ) تاریخچه‏ی تاسیس مسجد مقدس جمکران را به تفصیل تحت آورده میباشد :

روحانی فاضل، حسن بن محمد بن حسن قمی، معاصر روضه خوان صدوق، در کتاب« تاریخ قم» از کتاب« مونس الحزین فی معرفة الحق و الیقین – از تالیفات روحانی صدوق – بنای مسجد جمکران را به این عبارت نقل کرده است :

شیخ عفیف صالح حسن بن مثله‏ی جمکرانی می‏گوید :

شب سه‏شنبه، هفدهم ماه مبارک رمضان 393 هجری، ( [4] در سرای خود خفته بودم که جماعتی به در سرای من آمدند . نصفی از شب پیشین بود . مرا بیدار کردند و گفتند: «برخیز و امر امام محمد مهدی صاحب و مالک الزمان [5] ، صلوات الله علیه، را اجابت کن که ترا می‏خواند .

حسن بن مثله می‏گوید: «من، برخاستم و آماده شدم‏» . چون به در سرای رسیدم، جماعتی از بزرگان را دیدم . سلام کردم . جواب دادند و خوشامد گفتند و من را به آن مقام که موقتا مسجد (جمکران) میباشد، آوردند .

چون نیک نگاه کردم، دیدم تختی نهاده و فرشی نیکو بر آن تخت کبیر و بالش‏های نیکو گذارده و جوانی سی‏ساله، بر روی تخت، بر چهار بالش، تکیه کرده، پیرمردی در مقابل او نشسته، کتابی در اختیار گرفته، بر آن جوان می‏خواند .

بیش از شصت مرد که بعضی خرقه‏ی سفید و بعضی جامه‏ی سبز بر تن داشتند، بر گرد او روی زمین نماز می‏خواندند .

معماری مسجد سلیمانیه استانبول

بعد از شناخت با تاریخچه مسجد سلیمانیه، نوبت به معماری خاص این سازه می رسد. مسلما علاقه‌مند گردیده‌اید که بدانید چه کسی این تاثیر تاریخی شگفت‌انگیز را خلق نموده است. پیاده سازی و ایجاد کرد این بنای تاریخی را معمار سینان (Mimar Sinan)، یکی مشهورترین معمارهای حکومت ۶۲۰ساله امپراتوری عثمانی برعهده داشته است.

معمار سینان به‌‌تیتر مهندس ارتش سرویس می‌کرد تا اینکه قرعه به نامش خورد و به‌تیتر «معمار ارشد سلطنتی» منصوب تشریفات ترحیم مشهد شد. سینان این سمت را برای ۵۰ سال حفظ کرد و در زمان حکومت فرمان روا سلیم دوم و سلطان منظور سوم هم معمار ارشد قصر بود.

طاقت فرسا‌کوشی و تعهد سینان در مورد توسعه و گسترش در معماری زبانزد بود و بسیاری از برجسته‌ترین آثار تاریخی عثمانی به دست او یا این که شاگردانش ساخته‌گردیده‌ میباشد.

تمامی آنچه که بایستی برای مهاجرت به استانبول بدانید درین راهنما وجود دارااست.

مدل‌وسیاق معماری مسجد سلیمانیه

سینان برای تشکیل داد مسجد سلیمانیه استانبول معماری اسلامی و بیزانس را مخلوط نموده است. بخش اعظمی از بخش‌های این مسجد مانند گنبد و منارها، یادآور کلیساهای بیزانس است.

طول والا‌ترین گنبد مسجد ۵۳متر و قطر آن ۲۶.۵ میباشد. گنبد این مسجد صرفا وجود ندارد و در اطراف آن گنبدهای خرد که بیشتر وضعیت دکوری دارااست مشهود است.

مسجد سلیمانیه چهار مناره ۷۶متری هم دارااست. برایتان پرسش پیش‌ آمده که چرا چهار مناره؟ چرا سه یا این که پنج یا این که شش مناره برای این مسجد در لحاظ گرفته نشده؟ انتخاب چهار مناره بلند سلیمانیه با ده بالکن تصادفی و تنها برای زیبایی نبوده هست. بلکه این مناره‌ها سر و رمز خاصی دارااست.

این پیاده سازی ویژه آرم می‌دهد که پاد شاه سلیمان به‌تیتر د‌همین سلطان عثمانی، چهارمین امپراتوری میباشد که بعد از فتح قسطنطنیه به‌تخت نشسته هست.

مسجد سلیمانیه استانبول

۸. مسجد فضیخ

در جریان غزوه بنی نضیر پیامبر خدا (ص) در این محل خیمه‌ای داشته و به مناسبت برکت حضور نبی (ص) در آن مکان مسجدی تشریفات ترحیم مشهد ساخته شد. درباره نام‌گذاری این مسجد آورده شده می باشد که دراین جا درخت فَضِیخ قرار داشته می‌باشد که نام درخت نخل بوده می‌باشد (فضیخ به نوعی شراب که از درخت نخل گرفته می شد نیز اطلاق گردیده‌است). این مکان به مسجد ردّ الشمس نیز شناخته میگردد و در تعدادی روایت از ائمه(ع) از آن به عنوان مسجدی خیال و خاطر شده که می بایست آن را زیارت کرد.

۹. مساجد هفت گانه (سبعه)

محل نبرد خندق يا احزاب مي باشد كه مسجدعلي(ع)، مسجد فاطمه (س)، مسجد فتح و مسجد سلمان در آن منطقه میباشد. در سالهاي اخير، حکومت سعودي، دست به تخريب اين مساجد زده، تا يک مسجد جديد در آن حوزه‌ احداث نمايد.

۱۰. مسجد ذوقبلتین

يهوديان، مسلمان ها را شماتت مي كردند كه پيامبر شما بر قبله يهود، بيت المقدس نماز مي خواند. پيامبر اسلام سر به آسمان بلند كردند و از آفریدگار خواستند كه مسلمانان را از شماتت يهود و دشمنان اسلام نجات دهد. تا اينكه در روز دو‌شنبه ۱۵ رجب سال دوم هجري، زماني كه پيامبر نماز ظهر را در اين محل به جا مي آوردند، آيات تغيير قبله بر آن حضرت نازل شد و اين فرمان منجر خوشنودي پيامبر و مسلمانها گرديد و از آن به آن گاه مسلمين رو به كعبه نماز خواندند.

بلندمرتبه‌ترین و زیباترین مساجد عالم کدامند؟

والا‌ترین و زیباترین مساجد فقیه، نشانه اسلام و تمامیت آن میباشند و برای مسلمان ها دانا مداقه زیادی دارا هستند.

آئین اسلام دارای تاریخ و فرهنگ وتمدن غنی میباشد و معماری اسلامی به دلیل زیبایی خاص و زیرساخت‌های شگفت‌انگیز خود در فقید شهرت داراست و مشتمل بر مساجد باشکوهی می‌باشد که نه صرفا راس نماز و عبادت مسلمان‌ها، بلکه کانون برادری آنان محسوب می‌شود.

آیینه کاری درون مسجد گوهرشاد

معماری مسجد گوهرشاد

مسجد گوهرشاد مسجدی کلاسیک و به مدل مساجد چهار ایوانی ساخته شده‌است. صحن مسجد نسبتاًً به صورت مربع و در حوالی آن چهار حیاط بلندمرتبه تاریخی و در فواصل ایوان‌ها هفت شبستان پهناور و شش در ورودی و خروجی می باشد.

ارتفاع صحن مسجد حدود ۵۶.۱۳ متر و پهنا ۵۱.۱۸ متر و جمعاًًً حدود ۲۸۷۳ مترمربع مساحت دارااست. تشریفات ترحیم مشهد حیاط‌های مجلل و مرتفع در اضلاع مسجد به قرینه یکدیگر ایجاد شده است.

کتیبه‌ ممتاز و تاریخی بایسنقر، فرزند گوهرشاد که از شایسته ترین ثلث‌نویسان پیمان تیموری بوده، با زیباترین خطوط ثلث بر پیشانی تراس مقصوره خود نمایی می‌نماید و تاریخ بنای مسجد بر کاشی معرق، در این کتیبه مشهود است. محراب، یکپارچه از سنگ مرمر با تزئینات و کنده‌کاری و کتیبه‌ای دربین مقرنس‌کاری‌های آن و نمایان‌گر هنر آن مجال میباشد.

منبر صاحب و مالک الزمان (عج) بنا شده در کنار محراب تراس مقصوره، از حیث عمر دارای اهمیت میباشد. این منبر ارزشمند، از چوب گردو و گلابی با نحوه‌ منبت‌کاری و اتومات‌زنی سوای به‌کاررفتن میخ در آن، به دست پرتوان استاد محمد نجار خراسانی، منبت‌کار دارای اسم و رسم عصر فتحعلی‌سلطان قاجار تشکیل‌شده و دارنده ۵.۷ مترارتفاع و چهارده پله است.

گنبد رفیع مسجد بر فراز حیاط مقصوره، بر عظمت این سازه افزوده است. طول گنبد حدود ۴۱ متر و خلأ فی مابین دو پوشش گنبد، ۱۰ متر است. سطح فرنگی آن با خشت لعاب‌دار و یک کتیبه با خط کوفی تزئین شد‌ه‌است. در دو طرف این ایوان، دو مناره هرمورد به طول ۴۳ متر از کف مسجد ساخته شده و دارنده کتیبه‌هایی یک سری هست. مسجد گوهرشاد صحنی به حجم ۲۸۰۰ مترمربع داراست و زیربنای آن ۹۴۱۰ متر مربع میباشد.

اسم بانو گوهرشاد، بانی مسجد، در تراس شمالی مسجد یعنی حیاط دارالسیاده بر کاشی معرق به زرد رنگ و خط ثلث نوشته شده می باشد. این حیاط با معرق‌کاری زیبایی تزئین گردیده و بر سردَر ورودی آن به رواق دارالسیاده، پنجره‌ای از نقره از آثار عهد قاجاریه نصب گردیده‌است.دو ایوان شرقی و غربی مسجد گوهرشاد، با معرق‌کاری ممتاز و کتیبه‌هایی به خط ثلث، مسجد را به رواق امام خمینی(ره) و بست شیخ بهاءالدین مرتبط می‌نماید.