مسجد اول دارنده تزیینات گچ‌بری فراوانی بوده كه تنوع تشریفات ترحیم مشهد و تفاوتهایی در طرح و پرداخت بخشهای متعدد آن به‌دیده می خورد.
تزیینات گچی بازمانده از آن عصر، بر روی قوسهای دالان ورودی جنوب غربی و گوشواره‌های ستونهای باقی مانده از مقصوره بر دو ردیف در گوشۀ جنوب غربی و شمال غربی، ستونهای حیاط شمالی و ازارۀ دیوار شبستان شمال شرقی به دست آمده میباشد.
كتیبه‌ای در نیم‌طبقۀ شبستان جنوب غربی چشم می گردد كه احتمالاً متأخرتر از سایر گچ‌بری هاست.
مقایسۀ این كتیبه از دید حروف و نوار تزئینی آن آرم می دهد كه با كتیبۀ محراب مسجد جامع نایین حدوداً یكسان میباشد.
در رمز در ورودی و نمای ستونچه‌های برِ ایوان شبستان غربی مسجد جامع اردستان و ردیف چراغدان دالان غربی تزیینات آجری مسجد اول چشم می گردد.
بیشتر تزیینات دورۀ سلجوقی مسجد جامع اردستان در درون شبستان، ذیل گنبد متمركز میباشد و گنبدخانه به اعتنا طرحهای مكتب اصفهان را دنبال می‌كند، ازجمله در تحت چشمه طاقهای متفاوت و منطقۀ جابجایی گنبد از ۴گوش به ۱۸ گوش
عناصرتزیینی به‌كارگرفته گردیده، دربرگیرنده تزیینات هندسی و گیاهی میباشد. به این‌ترتیب كه اصل اجتناب‌ناپذیر تزیینات آجری نقشهای هندسی میباشد كه از تغییر‌و تحول در نحوۀ چیدن آجرها پدید میاید، همچون آجرچینی سطح ها برجستۀ ذیل گنبد دو فایل كه بخشهای متفاوت را از یكدیگر مستقل می‌كند و یا این که سطح های منحنی تحت فیلپوشها و سكنجها را می‌پوشاند
از تمامی چشمگیرتر آجركاری دقیق گنبد تركین زیرین میباشد كه با پوششی از رنگهای براق ارغوانی، رنگ زرد و آبی رنگ با نقشهای لوزی، دلیلی بر ادامۀ طریق‌آجركاری در حین سده‌هاست.
از دیگرسو عنصرها اساسی تزیینات گچ‌بری را خط و شكلهای گیاهی تشكیل می دهد، مانند تزیینات به‌هم‌غامض و درهم بافته‌ای كه در متن كتیبۀ لبۀ زیرین منطقۀ انتقالی گنبد به‌دیده میخورد.
از تمامی معمول‌خیس تزیینات اسلیمی میباشد كه در محرابهای سه‌گانۀ مسجد به‌كار گرفته گردیده میباشد و با شاخ و برگ خویش، برجستگی ویژه‌ای از نازکی و زیبایی را نشانه می دهد.
این اسلیمی ها شالوده تقارنی معین داشته، و با برگهای تكراری پیشرفت و گسترش یافته، و به این‌ترتیب حركت در عمق را رفتار كرده‌اند. بیشتر این شكلهای گیاهی خویش طرحهای هندسی رخنه‌‌دار بسیار دقیق را در بردارند.
مسجد اول دارنده تزیینات گچ‌بری فراوانی بوده كه تنوع تشریفات ترحیم مشهد و تفاوتهایی در طرح و پرداخت بخشهای متعدد آن به‌دیده می خورد.
تزیینات گچی بازمانده از آن عصر، بر روی قوسهای دالان ورودی جنوب غربی و گوشواره‌های ستونهای باقی مانده از مقصوره بر دو ردیف در گوشۀ جنوب غربی و شمال غربی، ستونهای حیاط شمالی و ازارۀ دیوار شبستان شمال شرقی به دست آمده میباشد.
كتیبه‌ای در نیم‌طبقۀ شبستان جنوب غربی چشم می گردد كه احتمالاً متأخرتر از سایر گچ‌بری هاست.
مقایسۀ این كتیبه از دید حروف و نوار تزئینی آن آرم می دهد كه با كتیبۀ محراب مسجد جامع نایین حدوداً یكسان میباشد.
در رمز در ورودی و نمای ستونچه‌های برِ ایوان شبستان غربی مسجد جامع اردستان و ردیف چراغدان دالان غربی تزیینات آجری مسجد اول چشم می گردد.
بیشتر تزیینات دورۀ سلجوقی مسجد جامع اردستان در درون شبستان، ذیل گنبد متمركز میباشد و گنبدخانه به اعتنا طرحهای مكتب اصفهان را دنبال می‌كند، ازجمله در تحت چشمه طاقهای متفاوت و منطقۀ جابجایی گنبد از ۴گوش به ۱۸ گوش
عناصرتزیینی به‌كارگرفته گردیده، دربرگیرنده تزیینات هندسی و گیاهی میباشد. به این‌ترتیب كه اصل اجتناب‌ناپذیر تزیینات آجری نقشهای هندسی میباشد كه از تغییر‌و تحول در نحوۀ چیدن آجرها پدید میاید، همچون آجرچینی سطح ها برجستۀ ذیل گنبد دو فایل كه بخشهای متفاوت را از یكدیگر مستقل می‌كند و یا این که سطح های منحنی تحت فیلپوشها و سكنجها را می‌پوشاند
از تمامی چشمگیرتر آجركاری دقیق گنبد تركین زیرین میباشد كه با پوششی از رنگهای براق ارغوانی، رنگ زرد و آبی رنگ با نقشهای لوزی، دلیلی بر ادامۀ طریق‌آجركاری در حین سده‌هاست.
از دیگرسو عنصرها اساسی تزیینات گچ‌بری را خط و شكلهای گیاهی تشكیل می دهد، مانند تزیینات به‌هم‌غامض و درهم بافته‌ای كه در متن كتیبۀ لبۀ زیرین منطقۀ انتقالی گنبد به‌دیده میخورد.
از تمامی معمول‌خیس تزیینات اسلیمی میباشد كه در محرابهای سه‌گانۀ مسجد به‌كار گرفته گردیده میباشد و با شاخ و برگ خویش، برجستگی ویژه‌ای از نازکی و زیبایی را نشانه می دهد.
این اسلیمی ها شالوده تقارنی معین داشته، و با برگهای تكراری پیشرفت و گسترش یافته، و به این‌ترتیب حركت در عمق را رفتار كرده‌اند. بیشتر این شكلهای گیاهی خویش طرحهای هندسی رخنه‌‌دار بسیار دقیق را در بردارند.
تزیینات مسجد جامع اردستان